Coğrafiya 10-cu sinif
31 mart 2023
- GİRİŞ
Coğrafiyanın predmeti, vəzifələri, sahələri, digər elmlərlə əlaqəsi və insanların həyatında əhəmiyyəti
Yer haqqında coğrafi biliklərin inkişaf mərhələləri
Materik və okeanların tədqiqat tarixi
Coğrafi kəşflərdən tədqiqatlara doğru
Azərbaycanda coğrafiya elminin inkişafı - YER KÜRƏSİNİN KARTOQRAFİK TƏSVİRLƏRİ Miqyas
Şərti işarələr
Plan və planaalma - Üfüqin cəhətləri, azimut
Relyefin kartoqrafik təsviri. Nisbi və mütləq hündürlük. Horizontallar - Yerin forma və ölçüləri. Qlobus
Coğrafi qütblər, ekvator, meridian və paralellər. Coğrafi koordinatlar - Coğrafiya xəritələri
Coğrafi xəritələrdə təhriflər. Kartorafik proyeksiyalar
Kartoqrafik təsvirlərin oxşar və fərqli cəhətləri
Xəritələrin təsnifatı
Xəritələrdə məsafələrin və sahələrin hesablanması
Kartoqrafik tədqiqat metodları
Coğrafi informasiya sistemləri (CİS) - YER SƏMA CİSMİDİR
Kainat və Günəş sisteminin yaranması
Yer maqnetizmi və Günəşin yerə təsiri
Yerin Günəş ətrafında hərəkəti və onun coğrafi nəticələri - İşıqlanma qurşaqları
Yer səthində günəş şüalarının düşmə bucağı və Günəşin görünmə vəziyyətinin dəyişməsi - Yerin öz oxu ətrafında hərəkəti və onun coğrafi nəticələri
Yerli vaxt və saat qurşaqları - YERİN İNKİŞAF MƏRHƏLƏLƏRİ VƏ DAXİLİ QURULUŞU
Yerin planetar və geoloji inkişaf mərhələləri
Yerin daxili quruluşu. Yer qabığı və onun tipləri. Litosfer
Yer qabığını təşkil edən süxurlar və faydalı qazıntılar - Litosfer tavaları. Qədim quru və su sahələri
Tektonik proseslər. Zəlzələ, vulkan və qeyzerlər - Geosinklinallar və platformalar
Əsas dağəmələgəlmə mərhələləri - YER SƏTHİNİN RELYEFİ
Relyef əmələgətirən amillər. Morfostruktur və morfoskulptur anlayışları - Relyef formalarının təsnifatı: dağlar və düzənliklər
Okean dibinin relyefi. Ekzogen mənşəli relyef formaları - Materiklərin geoloji quruluşu, relyefi və faydalı qazıntıları
- AZƏRBAYCANIN GEOLOJİ VƏ GEOMORFOLOJİ QURULUŞU
Azərbaycanın tektonik zonaları, geoloji quruluşu və faydalı qazıntıları
Azərbaycan ərazisində endogen və ekzogen mənşəli relyef formaları - ATMOSFER
Atmosferin yaranması, tərkibi və quruluşu
Günəş radiasiyası, onun növləri və Yer kürəsində paylanması
Havanın temperatur rejimi: orta sutkalıq, orta aylıq, orta illik temperaturlar. Temperatur amplitudu
Temperaturun üfüqi və şaquli istiqamətdə dəyişməsi. Temperatur inversiyası. İstilik qurşaqları - Atmosfer təzyiqi, onun hündürlükdən və havanın temperaturundan asılı olaraq dəyişməsi. Təzyiq qurşaqları
Küləklər və onun əsas növləri. Külək gülü. Siklon və antisiklonlar - Atmosferdə su. Nisbi və mütləq rütubətlilik. Buxarlanma, buxarlanma qabiliyyəti və rütubətlənmə əmsalı
Atmosfer yağıntıları, onların növləri və paylanması
Hava kütlələri və atmosfer cəbhələri - İqlim qurşaqları
Materiklərin iqlimi - Azərbaycanda günəş radiasiyası və havanın temperaturu
Azərbaycan ərazisinə daxil olan hava kütlələri. Yerli hava dövranı
Azərbaycanda yağıntıların paylanma xüsusiyyətləri. Buxarlanma qabiliyyəti - Azərbaycanın iqlim tipləri
Dünyanın aqroiqlim ehtiyatları. Fəal temperaturların cəmi
Qlobal iqlim dəyişmələri - HİDROSFER
Hidrosferin yaranması və inkişafı
Təbiətdə suyun dövranı
Dünya okeanı və onun hissələri: dənizlər, körfəzlər, boğazlar
Dünya okeanında quru hissələri: materiklər, adalar, arxipelaqlar, yarımadalar, bərzəxlər - Okean sularının fiziki və kimyəvi xüsusiyyətləri
Okean dərinliklərinin ölçülməsi
Okean sularının temperaturu, duzluluğu, şəffaflığı, onların üfüqi və şaquli istiqamətdə yerdəyişməsi
Okeanda suyun hərəkəti: külək dalğaları, sunami, qabarma və çəkilmə, okean cərəyanları və onların iqlimə təsiri
Okeanların canlı aləmi və sərvətləri
Dünya okeanından istifadə və onun çirklənməsi - Quru suları və onların növləri
Çay və onun elementləri. Dağ və düzənlik çayları
Çayların qida mənbələri, su rejimi. Hidroqraf
Çayın düşməsi, meyilliliyi, çay şəbəkəsinin sıxlığı, çayın su sərfi və illik axımı. Eroziya bazisi
Astana və şəlalələr. Yer kürəsinin iri çay sistemləri - Göllər, onların təsnifatı və əhəmiyyəti
Xəzər dənizi və onun əsas xüsusiyyətləri, problemləri və ekoloji vəziyyəti
Buzlaqlar. Dağ və örtük buzlaqları. Aysberqlər
Yeraltı sular və onların növləri
Su anbarları, kanallar və kollektorlar
Materikləri daxili suları - Azərbaycanın çayları və gölləri, onların ərazi üzrə paylanması
Azərbaycanın yeraltı sualrı, buzlaqları, su anbarları və suvarma kanalları
