Fizika 8-ci sinif
31 mart 2023
- Mexaniki hərəkət. Hesablama cismi. Hesablama sistemi. Maddi nöqtə. Trayektoriya. Yol və yerdəyişmə. Sürət. Sürətin vahidi. Düzxətli bərabərsürətli hərəkət. Süətin ölçülməsi, spidometr. Hərəkətin nisbiliyi. Nisbi sürət.
- Düzxətli düyişənsürətli hərəkət. Orta sürət. Hərəkətin qrafiki təsviri. Sürərt-zaman və yol-zaman qrafikləri. Ani sürət. Təcil.
- Molekulların istilik hərəkəti. Temperatur. Cisimlərin istilikdən genişlənməsi. İstilik tarazlığı. Temperatur şkalaları-termometrlər.
- Daxili enerji. Daxili enerjinin dəyişmə üsulları: mexaniki işgörmə və istilikvermə. İstilikvermə və onun növləri-istilikkeçirmə, konveksiya və şüalanma.
- Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkət. Dövretmə periodu və tezliyi. Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkətdə sürət və təcil.
- İstilik miqdarı. Xüsusi istilik tutumu. İstilik tutumu. Yanacağın yanma istiliyi.
- İstilik proseslərində enerjinin saxlanma qanunu. İstilik balans tənliyi.
- Qüvvə. Əvəzləyici qüvvə. Cisimin ətalətliliyi. Nyutonun I qanunu. Cismin kütləsi və sıxlığı. Nyutonun II qanunu. Nyutonun III qanunu.
- Ümumdünya cazibə qanunu. Qravitasiya sahəsi. Qravitasiya sahəsinin intensivliyi. Ağırlıq qüvvəsi.
- Deformasiya. Elastiklik qüvvəsi. Huk qanunu. Dinamometr. Cismin çəkisi. Sürtünmə qüvvəsi. Sürüşmə sürtünmə əmalı.
- Maddənin aqreqat halları. Ərimə və bərkimə. Xüsusi ərimə istiliyi. Buxarəmələgəlmə və kondensasiya.
- Doymuş buxar və doymamış buxar. Qaynama. Xüsusi buxarlanma istiliyi. Havanın rütubəti. Rütubəti ölçən cihazlar.
- İstilik mühərriki. İstilik mühərriklərində enerji çevrilmələri. İstilik mühərriklərini faydalı iş əmsalı. İstilik mühərrikləri və onların növləri - buxar turbini, daxili yanma mühərriki, reaktiv mühərrik.
- Mexaniki iş, iş vahidləri. Güc, güc vahidləri.
- Enerji. Potensial və kinetik enerji. Potensial və kinetik enerjinin asılı olduğu kəmiyyətlər. Enerjinin saxlanma qanunu.
- Cisimlərin elektriklənməsi. Elektrik yükü. Atomun quruluşu. Elektriklənmənin təbiəti. Keçiricilər və dielektriklər.
- Elektrostatik induksiya. Elektroskop. Elektrometr. Elektrik yükünün saxlanma qanunu. Elektrik yüklərinin qarşılıqlı təsiri - Kulon qanunu.
- Elektrik yüklərini ayıran, toplayan və ötürən qurgular. Elertrik sahəsi. Elektrik sahəsinin intensivliyi. Elektrik sahəsinin qüvvə xətləri.
- Təzyiq qüvvəsi. Təzyiq. Qazların təzyiqi. Mayeli manometr. Mayelərin təzyiqi. Maye və qazlarda təzyiqin ötürülməsi. Paskal qanunu. Birləşmiş qablar. Birləşmiş qablar qanunu. Hidravlik maşın.
- Atmosfer. Atmosfer təzyiqi. Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi. Torriçelli təcrübəsi.Müxtəlif yüksəkliklərdə atmosfer təzyiqi. Manometrlər. Arximed qanunu-Arximed qüvvəsi. Cisimlərin üzməsi-gəmilərin üzməzi, havada uçma.
- Sadə mexanizimlər. Ling. Qüvvə momenti. Blok. Tərpənməz və tərpənən bloklar. Polistpast. Mail müstəvi.
- Mexanikanın ”qızıl qaydası”. Mail müstəvinin faydalı iş əmsalı (FİƏ). Cismin tarazlığı. Dayanıqlı, dayanıqsız və fərqsiz tarazlıq.
